Eerst Nederland dan de wereld

Terwijl ik dit schrijf, worden de eerste Fastned Stations daadwerkelijk gebouwd. Op 29 november 2013 hopen we de eerste stations te openen. Daarna volgt de uitrol van het complete netwerk.

Het kort geding

“Misschien kunnen er extra stoelen worden gehaald, zodat iedereen kan zitten?” vraagt de rechter aan de bode. De rechtbank in Den Haag zit tjokvol. De Vereniging Particuliere Rijkswegvergunninghouders van Tankstations (VPR), heeft een rechtszaak aangespannen tegen de Staat der Nederlanden. Bij nader inzien vindt de VPR het niet terecht dat anderhalf jaar geleden locaties voor laadstations zijn toegewezen langs de snelweg. In 2000 heeft de overheid een convenant gesloten dat de zittende benzinepomphouders langs de snelweg exclusiviteit geeft tot en met het jaar 2024. Dit is vastgelegd in de eerder genoemde Benzinewet. De oorsprong is het eeuwig recht dat de oliemaatschappijen hadden langs de Nederlandse snelweg. Dat vond de Staat uiteindelijk van de gekke. Dus in 1999 werd een nieuwe afspraak gemaakt: het recht houdt op in 2024, maar de Staat laat geen nieuwe motorbrandstoffenverkooppunten meer toe langs de snelweg.

De oplaadpalen van Amsterdam

De eerste duizend elektrisch rijders in Nederland hebben nog niet veel mogelijkheden om snel te laden. Er is immers nog maar een beperkt aantal goed werkende snelladers, die goed bereikbaar zijn. Ze laden thuis, op het werk of bij publieke laadpaaltjes. De elektrisch rijders zijn voor het overgrote deel leaseklanten. Maar omdat zij vaak in de binnenstad wonen, heeft slechts zo’n dertig procent de mogelijkheid om de auto op zijn of haar oprijlaan of in de garage te zetten. De rest is afhankelijk van een verlengsnoer of een oplaadpaal langs de weg.

Laders van ABB

De techniek van snelladers kent Michiel natuurlijk goed. Afkomstig van Epyon, later ABB, is dit geen onbekend terrein voor hem. Michiel schrijft met zijn technische kennis een uitgebreid tenderdocument. Uitgangspunt zijn de beste laders voor alle in massa geproduceerde auto’s.

‘Zeg, laten jullie je kabels door McKinsey leggen?’

Onze rollout-manager Joost Hoffman kan zich niet meer inhouden. De prijsverschillen tussen de netbeheerders die de elektriciteitsaansluitingen moeten verzorgen zijn zo groot dat enig sarcasme op zijn plaats is.

Kratjes Belgisch bier

De achterdeur van de oude Sovjetfabriek gaat open en we helpen Vahur Viigimäe met het naar binnen sjouwen van kratjes Belgisch bier. Een product van zijn eigen import bedrijf. Voor NOW! Innovations zette Vahur parkeerbetaalsystemen op in België en Moskou. Aan zijn Belgische periode heeft hij een voorliefde aan Belgisch bier overgehouden. Als hij ons op 1 maart 2013 door Tallinn rijdt, stoppen we regelmatig bij alternatieve cafés om kratjes bier naar binnen te sjouwen vanuit de achterbak van zijn auto. Deze cafés zijn veelal gevestigd in voormalige Sovjetfabrieken uit de tijd dat Estland nog onderdeel was van de Sovjet-Unie.

BMW aan de Knorrstraße

Om 7.05 uur exact vertrekt de LH 2313 van Lufthansa van Schiphol naar München. We gaan op bezoek bij Dr. Georg Schmitt van BMW. Vanuit zijn hoofdkwartier aan de Knorrstraße in München is hij verantwoordelijk voor het aanjagen van de komst van oplaadinfrastructuur. Dit is nodig voor de BMWi3, de eerste volledig elektrische BMW, die over een jaar de wereld moet gaan veroveren.

Tesla Supercharger Station

“Good evening ladies and gentleman, My name is Franz von Holzhausen, Chief Design of Tesla Motors. Let me introduce to you: Elon Musk.” De jonge Franz geeft de legende in Silicon Valley een hand en het evenement kan beginnen. Elon Musk (1971), algemeen directeur van Tesla, maakte zijn fortuin met PayPal, een wereldwijd online betalingssysteem. Vervolgens is hij nieuwe avonturen aangegaan. Musk is oprichter en eigenaar van SpaceX, een private onderneming voor het ontwikkelen van raketten voor de ruimtevaart. Op 25 mei 2012 landde SpaceX als eerste commerciële onderneming met een raket op het International Space Station (ISS). Een andere aansprekend bedrijf van hem is SolarCity, dat op grote schaal zonnepanelen plaatst.

Van gemeente naar gemeente

Het is niet de eerste keer dat Michiel en ik onze das staan te strikken in de ruit van een ministerie. Met het binnenhalen van de concessies is het vergunningentraject begonnen. Dit bestaat naast het verkrijgen van 201 WBR-vergunningen van Rijkswaterstaat ook uit het binnenhalen van 201 gemeentelijke bouwvergunningen.

Van wegendistrict naar wegendistrict

Margot, Michiel en ik zitten in de trein naar Goes. Het is 11 april 2012 en tijd voor een van de eerste bezoeken aan een wegendistrict. Er zullen nog vele tientallen volgen. Dit allemaal parallel aan de opstart van het bedrijf zelf, het ontwerpen van het station en alles wat er verder moet worden gedaan. In Goes krijgen we een voorproefje van wat ons te wachten staat. Alle 201 locaties zullen moeten worden besproken met ambtenaren van de 17 verschillende wegendistricten. Discussies gaan over ruimte, verkeersveiligheid, verkeersstromen, picknickbanken, bomen, sloten, vogels, wipkippen, gasleidingen, vogel-hop-overplaatsen, laag hangende hoogspanningskabels, grondsoorten, vervuiling en wat je allemaal nog meer tegenkomt op een verzorgingsplaats.

Een werkend verdienmodel

Ondanks ons heilige voornemen geen elektrisch vervoercongressen te bezoeken, zijn Michiel en ik op 22 maart 2012 toch op het congres Elektrisch Rijden In de Versnelling in Den Bosch. Michiel vindt het zinloos. Ik meen dat we erheen moeten, misschien worden we wat wijzer. Vrijwel het hele congres gaat over het oplossen van het kip-en-eiprobleem. Zolang er onvoldoende laders zijn, zullen er onvoldoende elektrische auto’s komen.

De geboorte van het Fastned Station

Margot krijgt de taak om het station te ontwerpen. Dat is al enkele dagen na de eerste kennismaking op 23 januari 2012. We zijn we het er snel over eens dat een identiek ontwerp voor ieder station – een locatie met een overkapping – zichtbaarheid en merkidentiteit biedt voor de klant. Een laadstation of tankstation zoek je niet maar kom je simpelweg tegen, in tegenstelling tot een laadpaal. Daarvan is het zoeken ingewikkeld en daarom gaat dat via navigatie en smartphone apps.

Focus, focus, focus

Direct nadat de inschrijving op 16 januari 2012 is gesloten zitten Michiel en ik aan tafel. Er is een hoop werk te doen. Maar misschien belangrijker: er is ook een hoop niet te doen. Ons verleden bij Epyon helpt ons enorm als het gaat om waarop wel te focussen en waarop niet. We besluiten dus niet mee te doen aan laadpasjes, waterstofauto’s, langzaam laden, laadpaalzoeksystemen, subsidies, elektrisch vervoer (ev)-teams, ev-congressen en het interoperabiliteitsoverleg. Wat we wel gaan doen is 201 laadstations bouwen op ‘onze’ verzorgingsplaatsen langs de snelweg. Daarna kunnen we altijd nog aanhaken waar nodig.

Fastned BV wordt opgericht

Binnen enkele weken richten we Fastned BV op. We worden fiftyfifty aandeelhouder. Michiel is een enthousiast zeezeiler en houdt zijn aandelen via zijn persoonlijke holding Carraig Aonair Holding BV.

9.01 uur: we schrijven ons in op alles!

Gedurende zijn werk in Estland houdt Michiel nauw contact met Frank ten Wolde van Rijkswaterstaat. Frank vertelt uiteindelijk eind november dat op dinsdagochtend 20 december 2011 om 9.00 uur de Staatscourant-publicatie online zal gaan ter aankondiging van de inschrijvingsprocedure. Tot 16 januari 2012 kan men zich inschrijven. In de weken ervoor bereiden we ons voor op het zo snel mogelijk kunnen indienen van de vergunningsaanvraag. Immers, wij willen de eerste zijn en geen enkel risico lopen de boot te missen! Ik vraag iedereen op kantoor om die dinsdagochtend vrij te houden. Later blijkt dit niet nodig. Michiel heeft alles zo voorbereid dat hij vrijwel met één druk op de knop alle aanvragen in één keer doet. Op 20 december 2011 om 9.01 uur hebben wij onze aanvragen ingediend voor alle 245 locaties.

Multinational ABB neemt Epyon over

Ondertussen groeit de orderstroom van Epyon gestaag. Een van de grotere vissen is het land Estland, Estonia in het Engels. Dit kleine vooruitstrevende land aan de rand van de Europese Unie loopt voorop met landelijk dekkend wifi en bedrijven zoals Kazaa en Skype. Het land wordt dan ook soms e-Stonia genoemd.

Op de koffie bij Rijkswaterstaat

Op 1 juni 2011 zitten we op de koffie bij Frank ten Wolde. Frank is projectleider Elektrisch Rijden bij Rijkswaterstaat. Gedurende dit avontuur zal blijken, dat hij de juiste persoon op de juiste plaats is. Wij leggen hem ons complete plan voor. Ons verzoek is helder: “Graag willen wij alle 245 locaties huren voor een laadstation voor elektrische auto’s.” Frank is enthousiast en zeer gedreven. Maar al snel komen er ook een aantal obstakels ter sprake. Vallen de oplaadstations onder de zogeheten Benzinewet? Welke stekker gaan we gebruiken?

Michiel Langezaal werkt aan dezelfde oplossing

Ondertussen bij Epyon. Michiel is langzaam gefrustreerd aan het raken door alle gesprekken met elektriciteitsbedrijven in Europa. Een voorbeeld is een gesprek in het Oostenrijkse Loipersdorf, aan de grens met Hongarije. Hier spreekt Michiel met Verbund, een van Europa’s grootste utilities. Na een presentatie van enkele uren en een lange discussie zijn de toehoorders enthousiast. Toch bestelt het bedrijf pas maanden later een eerste lader. Tot op de dag van vandaag is het bij Verbund niet tot een serieus plan gekomen. Over traagheid bij de utilities gesproken.

Locatie, locatie, locatie

Tijdens de vergaderingen met de board van Epyon geniet ik van de doortastende managementstijl. Beslissingen worden in hoog tempo genomen. De cijfers van CFO (chief financial officer) Stefan Franco zijn altijd letterlijk up-to-date. Ook de internationale setting is bijzonder. Met het Taiwanese Lite-On en het Canadese Chrysalix heeft Epyon een nogal internationale board. Uiteraard is daardoor de voertaal Engels. Maar nieuw voor mij is het fenomeen dat tijdens vergaderingen er vrijwel altijd twee laptops openstaan met Skype. Zo worden de aandeelhouders in Taiwan en Canada direct betrokken en blijven de lijnen kort. Toch mis ik iets tijdens de discussies.

Nederlandse start-up Epyon opent het eerste snellaadstation

Mijn eerste ervaringen met elektrische auto’s leren mij een aantal zaken. Elektrisch rijden is leuk: je kan verschrikkelijk hard optrekken. De actieradius is echter beperkt en opladen gaat traag. Mijn vader rekent voortdurend uit hoeveel kilometer hij nog kan halen met zijn elektrische auto. Vaak betekent dat dat hij de airconditioning of de verwarming uitzet om maar minder stroom te verbruiken. Ik zie mijn moeder zuchten wanneer mijn vader vertelt hoe hij thuisgekomen is met nog maar een paar procent accu. Of wanneer hij niet thuiskomt en vanuit het lokale café belt om te vertellen dat de cafébaas zo vriendelijk was om zijn stopcontact ter beschikking te stellen. Ook dat loopt trouwens meestal goed af. Mijn vader drinkt een kop koffie met de cafébaas en beiden hebben achteraf een goed verhaal.

Een knaloranje elektrische Lotus Elise

Op 2 maart 2009 rij ik voor het eerst in een elektrische auto. Een knaloranje Lotus Elise van Willem van der Kooi. Deze enthousiaste ondernemer uit Lochem probeert de wereld ervan te overtuigen dat elektrisch rijden vooral leuk is. Ik ben overtuigd en neem een belang van tien procent in zijn bedrijf ECE. Bovendien gaat mijn zeventigjarige vader rijden in een elektrische Volkswagen Golf, die door ECE is omgebouwd. Mijn vader wordt een van de eerste Nederlandse pioniers in elektrisch rijden. Hij maakt substantieel veel kilometers.

Een gunstige loting

Vol spanning kijk ik naar rijksnotaris Robbert Gallas. Hij schudt met het koekblik. Vervolgens tovert hij het eerste lootje tevoorschijn, en dan een tweede lootje. “Verzorgingsplaats Bergh-Zuid: nummer 1 ANWB; nummer 2 Fastned,” dreunt hij op. Gallas’ assistent noteert zorgvuldig en wij schrijven mee. In rap tempo tovert de notaris het volgende lot tevoorschijn. “Verzorgingsplaats Knorrestein: nummer 1 Fastned; nummer 2 MisterGreen.” Ik kijk schuin naar mijn Fastned-compagnon Michiel Langezaal. Hij kan het niet nalaten te grijnzen. Ook die hebben we binnen!